Հոկտեմբերի 22-ին WWF-Հայաստանի և HSBC Բանկ Հայաստանի աշխատակիցները միասին իրականացրեցին կամավորական աշխատանքներ Կովկասյան ազնվացեղ եղջերուի բազմացման կենտրոնում:

Մասնավորապես մաքրվեց բազմացման կենտրոնի ամբողջ տարածքը, տեղադրվեցին նախազգուշացնող ցուցանակներ, վերանորոգվեց ցանկապատը, իրականացվեցին բարեկարգման աշխատանքներ:

Այս նախաձեռնությունն իրականացվում էր «Պահպանենք Հայաստանի վտանգված կենդանատեսակները» ծրագրի շրջանակներում, որի նպատակն է հզորացնել պահպանվող տարածքները, նպաստել նրանց արդյունավետ պահպանությանն ու մոնիթորինգին:

Մինչ կամավորական աշխատանքներին անցնելը WWF-Հայաստանի ծրագրերի համակարգողներ Արսեն Գասպարյանը և Արթուր Ալավերդյանը ներկայացրեցին Հայաստանում կովկասյան ընձառյուծի պահպանության և կովկասյան ազնվացեղ եղջերուի վերաբնակեցման ծրագրերը, ինչպես նաև Հայաստանում առկա հիմնական բնապահպանական խնդիրները և դրանց լուծմանն ուղղված միջոցառումները:

HSBC Բանկ Հայաստանը հանդիսանում է WWF-Հայաստանի լավագույն գործընկերներից մեկը, որն էական աջակցություն է ցուցաբերում գրասենյակի ծրագրերի իրականացմանը՝ ուղղված վայրի բնության պահպանությանը:

Ս.թ. նոյեմբերի 1-2-ը Վայոց Ձորի մարզում 40 դպրոցականեր Երևանից, Վայոց Ձորի և Սյունիքի մարզերից մասնակցեցին WWF-Հայաստանի ու ՄԱԿ-ի հայաստանյան գրասենյակի կողմից կազմակերպված բնապահպանական ճամբարին: Այս ճամբարը գարնանը մեկնարկած «Ես ու բնության իմ անկյունը» բնապահպանական նախաձեռնության ամփոփիչ փուլն էր: Ճամբարի մասնակիցները «Ես ու բնության իմ անկյունը» խորագրով լուսանկարչական մրցույթի լավագույն աշխատանքների հեղինակներն էին, ինչպես նաև մի շարք այլ դպրոցականներ:

Ճամբարի ընթացքում ՄԱԿ-ի հայաստանյան գրասենյակի ներկայացուցիչները զանազան խաղերի և տեսանյութերի միջոցով ներկայացրեցին Կայուն զարգացման 17 նպատակները, որոնք ընդունվել են աշխարհի երկրների առաջնորդների կողմից 2015թ. սեպտեմբերին կայացած ՄԱԿ-ի պատմական գագաթնաժողովի ժամանակ: 17 նպատակներն ուղղված են վերացնելու աղքատությունն իր բոլոր ձևերով, պայքարելու անհավասարությունների դեմ և լուծելու կլիմայի փոփոխության հետ կապված խնդիրները:

Այնուհետև WWF-Հայաստանի ներկայացուցիչները մասնակցիներին ներկայացրեցին կովկասյան ընձառյուծի պահպանության ծրագրի մանրամասները, ինչպես նաև դաշտային ուսումնասիրությունների ժամանակակից մեթոդները, որի ընթացքում մասնակիցները հնարավորություն ունեցան տեսնելու վայրի կենդանիների դիտարկումների հիմնական միջոցներից մեկը՝ թաքնված ֆոտո և տեսախցիկները, յուրացրին դրանց տեղադրման և աշխատանքի սկզբունքները: Մասնակիցներին հաջողվեց տեսնել նաև բեզոարյան այծերի վայրի բնության գրկում: Ճամբարը հագեցած էր ինտերակտիվ խաղերով, մրցույթներով և երգ ու պարով:

Հայաստանի հանրապետության բնապահպանության և ընդերքի տեսչական մարմինը և Բնության համաշխարհային հիմնադրամի հայաստանյան մասնաճյուղը (WWF-Հայաստան) սույն թվականի հոկտեմբերի 19-ին ստորագրեցին հուշագիր համագործակցության մասին։

Սույն հուշագրի շրջանակներում WWF-Հայաստանը պարտավորվում է աջակցել տեսչական մարմնին՝ տրամադրելով համապատասխան տեխնիկա և վառելիք, կազմակերպել դասընթացներ և վարժանքներ, որոնք կավելացնեն տեսչական մարմնի Վայոց Ձորի և Սյունիքի մարզերի մասնաճյուղերի անձնակազմի կարողությունները և  հմտությունները, ինչպես նաև աջակցել կովկասյան ընձառյուծի, բեզոարյան այծի, հայկական մուֆլոնի և այլ վտանգված տեսակների պահպանությանը ուղղված տեսչության միջոցառումներին։ Հայաստանի հանրապետության բնապահպանության և ընդերքի տեսչական մարմինն իր հերթին պարտավորվում է պարբերաբար շրջայցեր իրականացնել վերանշված տեսակների ապրելավայրեր և WWF-Հայաստանին տրամադրել շրջայցերի ընթացքում արձանագրված խախտումների մասին տեղեկատվությունը։

Ս.թ. հուլիսի 10-ին ամփոփվեցին «Նկարվիր ընձառյուծի հետ» խորագրով բնապահպանական տեղեկատվական արշավի շրջանակներում իրականացված մրցույթի արդյունքները, որը կազմակերպել էր «Բնության համաշխարհային հիմնադրամի» հայաստանյան գրասենյակը (WWF-Հայաստան): Մրցանակակիրները ընտրվել են ժյուրիի կողմից:

Մրցույթին մասնակցել են հարյուրից ավելի նկարներ, որոնք պարունակում էին նաև կարևոր և հետաքրքրաշարժ տեղեկատվություն կովկասյան ընձառյուծի վերաբերյալ: Մրցույթի արդյունքներով հաղթող ճանաչվեց Լուսինե Ստեփանյանը, ում հանձնվեց գլխավոր մրցանակը՝ լեռնային հեծանիվ: Երկրորդ և երրորդ տեղերը զբաղեցրեցին Դավիթ Հայրապետյանն ու Մանանա Հովակիմյանը: Ժյուրին առանձնացրել էր նաև ամենաստեղծագործ մասնակցին՝ Արգիշտի Մկրտչյանը, ով որոշել էր շախմատ խաղալ վիրտուալ ընձառյուծի հետ:

Մասնակիցները, ARLOOPA հավելվածի միջոցով սքանավորելով ընձառյուծի նկարով մարկերը, կարողանում էին ստանալ վերջինիս եռաչափ անիմացիոն պատկերը: Նախաձեռնությունն իրականացվում էր ARLOOPA (X-Tech) ընկերության հետ համատեղ:

Ընկերության տնօրեն Արման Աթոյանը նշում է. «Մրցույթի ընթացքում գրանցվել է մարկերի շուրջ 10 000 սքանավորում աշխարհի տարբեր երկրներից: Նախաձեռնությունը մասնակցել է նաև վերջերս ԱՄՆ-ում կայացած AR/VR ցուցահանդեսին, որտեղ մեծ հետաքրքրություն է առաջացրել բնության պահպանության և տեղեկատվական տեխնոլոգիների նման համակցությունը»:

Բնության համաշխարհային հիմնադրամի կովկասյան ընձառյուծի պահպանության ծրագրի հայաստանյան համակարգող Արսեն Գասպարյանը նշում է. «Այս նախաձեռնությունն էկոկրթության ժամանակակից տարբերակներից մեկն է: Այսօր տեղեկատվական տեխնոլոգիաները մեր կյանքի անբաժանելի մասն են, և այդ փաստը կարելի է լավագույնս ծառայեցնել բնության պահպանությանը»:
Մրցանակաբաշխության հոլովակը կարող եք դիտել այս հղումով`
https://www.youtube.com/watch?v=oYslKJmSgQg&t=57s

Հուլիսի 28-ին WWF-Հայաստանի աշխատակիցները այցելեցին Գուգարք ամառային ճամբար, որտեղ ներկայացվեցին Կովկասյան ընձառյուծը, նրա որս հանդիսացող կենդանատեսակներն ու կենսամիջավայրը, ինչպես նաև Հայաստանի վայրի բնության նկարներ։ Ճամբարի մասնակիցները ARLOOPA հավելվածով լուսանկարվեցին վիրտուալ ընձառյուծի հետ։

Հունիսի 5-ին «Շրջակա միջավայրի համաշխարհային օրվա»կապակցությամբ Երևանի Սիրահարների այգում բացվեց «Ես ու բնության իմ անկյունը» լուսանկարների ցուցահանդեսը, որը նախաձեռնել են Բնության համաշխարհային հիմնադրամի հայաստանյան մասնաճյուղը (WWF-Հայաստան) և ՄԱԿ-ի հայաստանյան գրասենյակը։

Ցուցահանդեսը ներկայացնում է «Ես ու բնության իմ անկյունը» կրթական արշավի շրջանակներում Հայաստանի տարբեր մարզերի դպրոցականներից ստացված լուսանկարներ, որոնցում պատկերված են երեխաները՝ բնության իրենց սիրելի վայրում։ Ցուցադրված են նաև WWF-Հայաստան-ի վայրի բնության մասնագետ Ալեքսանդր Մալխասյանի մի շարք լուսանկարներ, որոնք ներկայացնում են հայաստանյան վտանգված ու Կարմիր գրքում ներառված ցեղատեսակներ։ Ցուցահանդեսը հունիսի 7-ին կտեղափոխվի ՄԱԿ-ի գրասենյակ, որտեղ այցելուների համար բաց կլինի մեկ շաբաթ։ «Ես ու բնության իմ անկյունը» կրթական արշավի նպատակն է դպրոցահասակ երեխաներին իրազեկել կայուն զարգացման բնապահպանական նպատակների, ինչպես նաև Հայաստանի մի շարք վտանգված կենդանատեսակների՝ Կովկասյան ընձառյուծի, Բեզոարյան այծի, Հայկական մուֆլոնի և նրանց ապրելավայրի պահպանության կարևորության մասին:

Լավագույն երեք լուսանկարների հեղինակ դպրոցականները կստանան խորհրդանշական նվերներ, բոլոր մասնակիցները՝ շնորհակալագրեր։

Կրթական արշավի հաջորդ փուլում ընտրված մասնակիցներն կմշակեն իրենց համայնքներում բնապահպանական խնդիրների լուծման վերաբերյալ առաջարկներ: Լավագույն առաջարկների հեղինակները կմասնակցեն աշնանը կայանալիք բնապահպանական դաշտային ճամբարին:

Բնության համաշխարհային հիմնադրամի հայաստանյան մասնաճյուղի (WWF-Հայաստան) նախաձեռնությամբ մեկնարկում է «Նկարվիր ընձառյուծի հետ» խորագրով բնապահպանական տեղեկատվական արշավը, որի շրջանակներում մայիսի 16-ից ARLOOPA հավելվածի օգնությամբ հնարավոր կլինի կենդանացնել և նկարվել կովկասյան ընձառյուծի հետ: Նախաձեռնությունն իրականացվում է X-Tech ընկերության աջակցությամբ, որը միացել է WWF-Հայաստանի «Ընձառյուծի խնամակալների ցանց»-ին:

Այսօրվանից Երևանի տարբեր կրթական և մարդաշատ վայրերում, մասնավորապես՝ Երևանի պետական համալսարանում, ԵՊՀ-ի Իջևանի մասնաճյուղում, Սիրահարների այգում, Դալմա Գարդեն Մոլում, Երևանի բուսաբանական այգում, UWC Դիլիջան քոլեջում, «Գրին Բին Կասկադ» սրճարանում և «ԴաբլԹրի Բայ Հիլթոն Երևան Սիթի Սենթր» հյուրանոցում տեղադրված կլինի տեղեկատվական ցուցանակ և գետնին փակցված մարկեր, որի վրա պահելով Ձեր սմարթֆոնը (ARLOOPA հավելվածի միջոցով)  հնարավոր կլինի ստանալ ընձառյուծի եռաչափ անիմացիոն պատկերը: Հավելվածը հնարավորություն է տալիս նաև լուսանկարվել ընձառյուծի հետ, լսել նրա ձայնը և այլն:

Արշավի շրջանակներում հայտարարվում է նաև առցանց մրցույթ, որի շրջանակներում մասնակիցը մինչև ս.թ. հունիսի 16-ը Կովկասյան ընձառյուծի հետ արված լուսանկարները՝ վերջինիս վերաբերյալ որևէ հետաքրքիր փաստի հետ միասին պետք է տեղադրի իր ֆեյսբուքյան էջում օգտագործելով #LeoAlive և #WWFArmenia հեշտեգերը: Հաղթող է ճանաչվելու ժյուրիի կողմից յուրօրինակ ֆոտո և հետաքրքրաշարժ փաստ ներկայացրած մասնակիցը։ Մրցույթի գլխավոր մրցանակն է՝ լեռնային հեծանիվ:

WWF-Հայաստանի «Կովկասյան ընձառյուծի պահպանության» ծրագրի համակարգող Արսեն Գասպարյանը նշում է. «Ժամանակակից տեխնոլոգիաների կիրառումը հնարավորություն է տալիս բարձրացնել արշավի արդյունավետությունը՝ յուրահատուկ կապ ստեղծելով մարդու և բնության միջև»:

Ս.թ. մայիսի 5-6 WWF-Հայաստանն էկո ճամբար էր կազմակերպել UWC Դիլիջան միջազգային դպրոցի աշակերտների համար «Գնիշիկ պահպանվող լանդշաֆտում»: Միջոցառման նպատակն էր անցկացնել բնապահպանական սեմինար և կազմակերպել դաշտային այցելություն՝ Հայաստանում ընձառյուծի պահպանության ծրագրի վերաբերյալ աշակերտների տեղեկացվածության մակարդակը բարձրացնելու համար: Այն կազմակերպվել էր «Ընձառյուծի հետքերով» բնապահպանական արշավի շրջանակներում, որը նախաձեռնել է WWF-Հայաստանը:

Ճամբարը սկսվեց WWF-Հայաստանի գրասենյակից, որտեղ աշակերտները հնարավորություն ունեցան ծանոթանալու WWF անձնակազմի և Հայաստանում WWF-ի կողմից իրականացվող ծրագրերի հետ: Հաջորդ կանգառը «Գնիշիկ պահպանվող լանդշաֆտի» այցելուների կենտրոնն էր, որը գտնվում է Վայոց Ձորի մարզի Եղեգնաձոր քաղաքում: Այստեղ մասնակիցները հանդիպեցին «Գնիշիկ միջհամայնքային բնապահպանական հիմնադրամի» տնօրեն Արուս Ներսիսյանին: Հակիրճ ներկայացումից հետո խումբը շարժվեց դեպի Նորավանք՝ 13-14րդ դարերում կառուցված վանքային համալիր Նորավանքի կիրճում: Ավելի ուշ խումբն այցելեց Արենի -1 քարանձավ, որտեղ հայտնաբերվել է աշխարհի ամենահին կոշիկը, ինչպես նաև գինեգործության 5000 – 5500 տարի վաղեմություն ունեցող արտադրամաս, որը համարվում է աշխարհի ամենահին գինու արտադրամասը:

Օրվա վերջին կանգառը Վայոց ձորի մարզի Շատին գյուղում գտնվող բեզոարյան այծերի դիտակետն էր, որտեղ աշակերտներին հաջողվեց տեսնել բեզոարյան այծերի մեծաքանակ մի քանի խումբ: Դիտակետը կառուցվել է WWF-ի աջակցությամբ՝ համայնքում էկոտուրիզմը խթանելու համար:

Երկրորդ օրվա ծրագիրը ներառում էր դաշտային այցելություն և քայլարշավ «Գնիշիկ պահպանվող լանդշաֆտում», որտեղ մասնակիցները կարողացան դիտարկել վայրի բնությունը և վայելել Նորավանքի կիրճի չքնաղ տեսարանները վերևից: Այստեղ WWF-Հայաստանի վայրի բնության փորձագետ Ալեքսանդր Մալխասյանը ներկայացրեց կենդանական աշխարհի մոնիթորինգի մեթոդները և ցուցադրեց ֆոտո-թակարդների տեղադրման առանձնահատկությունները: Կովկասյան ընձառյուծի պահպանության ծրագրի համակարգող Արսեն Գասպարյանը ներկայացրեց Բնության համաշխարհային հիմնադրամի ջանքերն ուղղված վտանգված կենդանատեսակների պահպանությանը: Աշակերտները տեսան նաև կենդանիների հետքեր, ինչպես նաև սննդի մնացորդներ:

Ճամբարը լի էր հետաքրքիր տեղեկատվությամբ, դրական հույզերով և լավ հիշողություններով: Սա բավական արդյունավետ և երկարատև համագործակցության միայն սկիզբն է:

Անցյալ շաբաթ «Այբ» դպրոցի սաները հյուրընկալել էին WWF-Հայաստանի ներկայացուցիչներին:
Հանդիպումները, որոնք նախատեսված էին երկու տարբեր տարիքային խմբերի համար, տեղի էին ունենում «Կովկասյան ընձառյուծի պահպանության» ծրագրի շրջանակներում, որն իրականացվում է Հայաստանում արդեն 15 տարի WWF-ի կողմից:

Հանդիպումների ընթացքում WWF-Հայաստանի «Կովկասյան ընձառյուծի պահպանության» ծրագրի համակարգող Արսեն Գասպարյանը պատմեց ընձառյուծի մասին՝ ներկայացնելով նրա հիմնական ապրելավայրերը, վտանգման գործոնները, ծրագրի գրանցած հաջողությունները, որս հանդիսացող կենդանատեսակները և այլն: Հանդիպման ընթացքում երեխաները հնարավորություն ունեցան դիտելու նաև ֆոտոթակարդների միջոցով ստացված տեսանյութեր ու լուսանկարներ, որոնք ներկայացնում են Հայաստանի վայրի բնությունը: Աշակերտները բավական հետաքրքրված էին ու ակտիվ, ինչի շնորհիվ հանդիպումներն անցան չափազանց արդյունավետ և ինտերակտիվ մթնոլորտում:

Հանդիպումների ընթացքում ազդարարվեց նաև բնապահպանական տարաբնույթ թեմաներով մրցույթի մեկնարկի մասին, որի շրջանակներում աշակերտները կներկայացնեն նկարներ, ֆոտոներ, շարադրություններ և այլ աշխատանքներ:

Այս միջոցառումների շարքը նպատակ ունի բարձրացնել երեխաների իրազեկվածության մակարդակը բնության կարևորության և բնապահպանական խնդիրների վերաբերյալ, ինչպես նաև ձևավորել պատասխանատվության զգացում բնության պահպանության նկատմամբ:

Ս.թ. մարտի 3-ից WWF-Հայաստանը` «Կարեն Դեմիրճյանի անվան Երևանի Մետրոպոլիտեն» ՓԲԸ-ի աջակցությամբ, ներկայացնում է «Հայոց լեռների արքա կովկասյան ընձառյուծ» խորագրով ցուցահանդես մետրոպոլիտենի «Երիտասարդական» կայարանում:

Ցուցահանդեսը կազմակերպվել է «Հայաստանում կովկասյան ընձառյուծի պահպանության» ծրագրի 15-ամյակին նվիրված միջոցառումների շրջանակներում, որն իրականացվում է «Բնության համաշխարհային հիմնադրամի հայաստանյան մասնաճյուղի»՝ WWF-Հայաստանի կողմից: 2002 թ.-ից սկսած Բնության համաշխարհային հիմնադրամը Հայաստանում իրականացնում է այս կենդանատեսակի պահպանման ծրագիրը, ինչի շնորհիվ կենդանին ոչ միայն վերադարձել է Հայաստան, այլ նաև գրանցել աճի դրական միտում:

WWF-Հայաստանի «Կովկասյան ընձառյուծի պահպանության» ծրագրի համակարգող Արսեն Գասպարյանը նշում է, – «Ցուցահանդեսի նպատակն է բարձրացնել մարդկանց իրազեկվածության մակարդակը մեր բնության զարդ հանդիսացող կովկասյան ընձառյուծի վերաբերյալ: Ամբողջ տարվա ընթացքում մենք մտադիր ենք իրականացնել բազմաթիվ միջոցառումներ, որոնք կշարունակեն ներկայացնել ընձառյուծի նշանակությունը Հայաստանի բնաշխարհի համար»:

«Կարեն Դեմիրճյանի անվան Երևանի Մետրոպոլիտեն» ՓԲԸ-ի տնօրենի տեղակալ Գևորգ Ավետիսյանը նշում է, – «Մեզ շատ դուր եկավ նախաձեռնությունը և ուրախությամբ համաձայնվեցինք աջակցել ցուցահանդեսի կազմակերպմանը: Ընդհանուր առմամբ, Երևանի մետրոպոլիտենը խրախուսում է յուրաքանչյուր նախաձեռնություն, որը կրթական և մշակութային նշանակություն ունի»:

Ցուցահանդեսում ցուցադրված լուսանկարները ներկայացնում են ընձառյուծի հիմնական ապրելավայրերը, որս հանդիսացող կենդանատեսակները (բեզոարյան այծ, հայկական մուֆլոն, այծյամ և այլն), ինչպես նաև պահպանությանն ուղղված մի շարք միջոցառումներ:

Մարտի 3-ը պատահական չէ ընտրված որպես ցուցահանդեսի բացման օր: Այն վայրի բնության համաշխարհային օրն է, որի նպատակն է բարձրաձայնել վտանգված տեսակների պահպանության կարևորությունն ամբողջ աշխարհում: Այս տարի օրվա կարգախոսն է «Լսի’ր երիտասարդների ձայնը»՝ խրախուսելով մեր մոլորակի ապագա առաջնորդ հանդիսացող և որոշում կայացնող երիտասարդներին պահպանել վտանգված վայրի բնությունը:

Դեկտեմբերի 1-ին Բնության համաշխարհային հիմնադրամն այցելեց Դիլիջանի կենտրոնական դպրոց, որը պատկանում է Այբ դպրոցների ընտանիքին: Այցի նպատակն էր երեխաներին ներկայացնել Հայաստանի բնությունը, պատմել վտանգված կենդանատեսակների, դրանց պահպանությանն ուղղված հիմնական միջոցառումների, անտառների և դրանց կարևորության մասին:

Հանդիպման ընթացքում WWF-Հայաստանի «Կովկասյան ընձառյուծի պահպանության» ծրագրի համակարգող Արսեն Գասպարյանը ներկայացրեց ֆոտո-թակարդների միջոցով արված վերջին լուսանկարները, ինչը չափազանց հետաքրքրեց երեխաներին: WWF-Հայաստանի անտառագետ Արթուր Ալավերդյանը ներկայացրեց Հայաստանի անտառների ներկա վիճակը ու փոփոխման միտումները: Հետաքրքրվածությունն այնքան մեծ էր, որ երկխոսության միջոցով երեխաները ներքաշվեցին ակտիվ քննարկման մեջ և ներկայացրեցին իրենց պատկերացումներն անտառների, դրանց փրկության ու կարևորության մասին:

Մինչ երեխաների հիմնական դասերը կավարտվեին, WWF-ի անձնակազմը շրջայց կատարեց դպրոցում՝ ծանոթանալով դպրոցի ծրագրերին և երեխաների զարգացումն ապահովող յուրահատուկ դասավանդման մեթոդաբանությանը:  Նման դպրոցի առկայությունը ոչ միայն Դիլիջանի կրթության, այլ նաև ընդհանուր առմամբ համայնքային զարգացման գործում չափազանց կարևոր է:

Այս հանդիպումների շարքը նպատակ ունի բարձրացնել հանրության իրազեկվածության մակարդակն անտառների, վայրի բնության կարևորության և բնապահպանական խնդիրների մասին, ինչպես նաև ձևավորել պատասխանատվության զգացում բնության պահպանության նկատմամբ:

WWF-Հայաստանը շարունակում է իրազեկվածության բարձրացմանն ուղղված իր հանդիպումների շարքը՝ նվիրված Հայաստանի կենսաբազմազանությանը: Այս անգամ հանդիպումները վարում էր WWF-Հայաստանի «Ընձառյուծի պահպանության» ծրագրի համակարգող Արսեն Գասպարյանը, որն անցկացրեց 3 հանդիպում 3 տարբեր խմբերի համար:

Առաջին հանդիպումը տեղի ունեցավ հոկտեմբերի 3-ին Երևանի պետական համալսարանի Կենդանաբանության ամբիոնում, կենդանիների պաշտպանության համաշխարհային օրվան նվիրված միջոցառման շրջանակներում: Հանդիպման թեման էր «Ընձառյուծի պահպանությունը Հարավային Կովկասում», որի ընթացքում պրն. Գասպարյանը ներկայացրեց ընձառյուծի վտանգման հիմնական գործոնները տարածաշրջանում, պատմեց ընձառյուծի որս հանդիսացող հիմնական կենդանատեսակների մասին և ներկայացրեց ֆոտո-թակարդների միջոցով արված վերջին լուսանկարներն ու տեսանյութերը:

Երկրորդ հանդիպումը տեղի ունեցավ հոկտեմբերի 5-ին Հայաստանի թռչունների պահպանման միության «Դսեղի բնության և այցելուների կենտրոնում», որտեղ պրն. Գասպարյանը ներկայացրեց Կովկասյան ընձառյուծին և իր որս հանդիսացող կենդանիներին, որոնք բոլորն էլ գրանցված են ՀՀ Կարմիր գրքում: Պրն. Գասպարյանը ներկայացրեց վերջիններիս պահպանության և վարքագծի ուսումնասիրման մեթոդները, Հայաստանի պահպանվող տարածքները և իրենց առանձնահատկությունները, ինչպես նաև  WWF-Հայաստանի առաքելությունը, նպատակները, իրականացվող ծրագրերը և դրանց կարևորությունը Հայաստանի համար:

Երրորդ հանդիպումը, որն անցկացվեց Արսեն Գասպարյանի կողմից, հոկտեմբերի 13-ին էր: «Birding Armenia» ակումբի հրավերով «Գրին Բին» սրճարանում տեղի ունեցավ «Ընձառյուծի պահպանությունը Հարավային Կովկասում» թեմայով շնորհանդես, որի ընթացքում պրն. Գասպարյանը կրկին պատմեց Կովկասյան ընձառյուծի մասին: Այնուհետև, WWF-Հայաստանի կենդանաբան և  վայրի բնության փորձագետ  Ալեքսանդր Մալխասյանը ներկայացրեց վտանգված կենդանատեսակների մոնիթորինգի մեթոդները Հայաստանում, ինչպես նաև WWF-կողմից կիրառվող բնության պահպանությանն ուղղված մոտեցումները:

Ուրախալի է նշել, որ բոլոր 3 հանդիպումներն էլ լեփ-լեցուն էին ունկնդիրներով, ովքեր մեծ հետաքրքրությամբ լսում էին մասնագետներին ու հարցեր տալիս: WWF-Հայաստանը կշարունակի այս միջոցառումների շարքը, որոնց նպատակն է ներկայացնել Հայաստանի եզակի, հարուստ և վտանգված կենսաբազմազանությունը:

Կովկասյան ընձառյուծի պահպանության ծրագրի շրջանակներում Բնության համաշխարհային հիմնադրամը սկսում է «Ընձառյուծի խնամակալների ցանց» նախագիծը, որի նպատակն է միավորել հասարակությանը, միջազգային կառույցներին, մասնավոր և պետական հատվածին՝ ընձառյուծի և նրա որս հանդիսացող տեսակների (բեզոարյան այծ, հայկական մուֆլոն, այծյամ և այլն) պահպանության մեխանիզմները  հզորացնելու նպատակով:

Արդեն իսկ ընձառյուծի ապրելավայրերի հարակից համայնքներից ընտրվել են բնասերներ, որոնք ընձառյուծի ապրելավայր հանդիսացող տարածքներում իրականացնելու են ինտենսիվ մշտադիտարկումներ ու դաշտային հետազոտություններ՝ կենդանիների պահպանության մակարդակը բարձրացնելու համար: Խնամակալների համար կազմակերպվել են ուսուցողական տեսական և գործնական դասընթացներ, ինչպես նաև տրամադրվել են դաշտային հետազոտությունների համար անհրաժեշտ սարքավորումներ:

Մեկնարկել են նաև կրթական միջոցառումները, որոնք նպատակ ունեն հանրությանը ներկայացնել ընձառյուծի նշանակությունը Հայաստանի վայրի բնության համար, ինչպես նաև նրա վտանգման հիմնական գործոնները:
2002 թ.-ից սկսած Բնության համաշխարհային հիմնադրամը Հայաստանում իրականացնում է այս կենդանատեսակի պահպանման ծրագիրը, ինչի շնորհիվ կենդանին ոչ միայն վերադարձել է Հայաստան, այլ նաև գրանցել աճի դրական միտում:

Կովկասյան ընձառյուծի ծրագրի համակարգող Արսեն Գասպարյանը նշում է. «Ծրագրի հաջորդ փուլը կներառի համագործացության հաստատում և ջանքերի միավորում կրթական հաստատությունների, մասնավոր հատվածի և միջազգային կառույցների հետ, ինչպես նաև կլինեն տարաբնույթ միջոցառումներ՝ մրցույթներ, ցուցահանդեսներ՝ ուղղված հանրության իրազեկվածության մակարդակի բարձրացմանը: Ընձառյուծը Հայաստանի և հայոց հզորության խորհրդանիշերից մեկն է: Նույնիսկ հնադարյան զարդաքանդակների վրա հայտնաբերվել են ընձառյուծի պատկերներ: Այն խորհրդանշում է իմաստություն, վտանգավոր պայմաններում գոյատևելու ունակություն: Եվ եթե հաշվի առնենք այն փաստը, որ ընձառյուծը հայկական կենդանական աշխարհի արքան է, ապա փրկելով ընձառյուծին` մենք փրկում ենք նաև իր թագավորությունը, այսինքն հայկական զարմանահրաշ ու հարուստ բնությունը»:

Կովկասյան ընձառյուծը (Panthera pardus saxicolor, Pocock, 1927 = P. p. cis-caucasica, Satunin, 1914) գլոբալ վտանգված ենթատեսակ է՝ ընդգրկված ԲՊՄՄ Կարմիր ցուցակում («Endangered»):  Ժամանակին տարածված լինելով Կովկասում՝ այսօր այն տարածաշրջանում հազվադեպ հանդիպող կաթնասուն է: Ապրում է շատ քիչ քանակությամբ մեկուսացված խմբաքանակով: Բոլոր Կովկասյան երկրներում ենթատեսակը գրանցված է Կարմիր գրքում և ճանաչված կարևորագույն տեսակ պահպանության տեսանկյունից ողջ Կովկասի տարածաշրջանի համար:

Արդեն 15 տարի է, ինչ WWF-ը, համագործակցելով IUCN/SSC կատվազգիների գծով մասնագետների խմբի հետ, ակտիվորեն աջակցում է համապատասխան պետական մարմիններին այս տեսակի պահպանության գործում:  Այս ընթացքում ընձառյուծի որս հանդիսացող կենդանատեսակների պոպուլյացիան (բեզոարյան այծ, մուֆլոն) աճել է ամենաքիչը 15%-ով: Ընձառյուծի քանակը նույնպես ավելացել է, որի մասին են վկայում ավելի քան 230 լուսանկարներն ու 30 տեսահոլովակները՝ ստացված ֆոտոթակարդների միջոցով,  որոնք արվել են վերջին տարիներին ինչպես Հայաստանի հարավային հատվածում, այնպես էլ Թալիշի լեռներում (Ադրբեջան) ու Նախիջևանի ինքնավար հանրապետությունում: Առկա նյութերը թույլ են տվել իդենտիֆիկացնել մի քանի տարածքային ընձառյուծների:

Չնայած պահպանության ուղղությամբ ունեցած նման հաջողությունների՝ ֆոտոթակարդներից ստացված վերջին կադրերը բավական մտահոգիչ են…2015 թ. աշնան ամիսներից: Մեր ֆոտոթակարդները մի քանի անգամ գրանցել են 2 վիրավոր, ոտքերը կտրված ընձառյուծ, որոնք մինչ այդ ըստ մեր տվյալների եղել են լիովին առողջ: Ստեղծված իրավիճակի պատճառը դեռ հայտնի չէ: Քանի որ ծայրահեղ քիչ քանակի ընձառյուծ է մնացել տարածաշրջանում, մենք զգում ենք մեր պատասխանատվությունը բարձրաձայնելու խնդրի մասին, կոչ անելու լուրջ հետազոտությունների անցկացման՝ ստեղծված իրավիճակին ճիշտ գնահատական տալու նպատակով:

Այս խնդրի արագ և արդյունավետ լուծումը չափազանց կարևոր է հատկապես նաև այն պատճառով, որ վերջերս Նախիջևանի մեր գործընկերներին հաջողվել էր ֆիքսել էգ ընձառյուծ իր 2 ձագուկներով: 2015 թ. դեկտեմբերին նույն մայրն իր ձագուկներով նկարահանվել էր Հայաստանի հարավային հատվածում: Զանգեզուրի լեռնաշղթայում նկարված երիտասարդ ընձառյուծները վկայում են այն մասին, որ վայրի բնության պահպանությունը զգալի բարելավվել է տարածաշրջանում, և որ ընձառյուծը կարող է ապրել ու բազմանալ այստեղ: Պահպանության շնորհիվ ընձառյուծը հնարավորություն ունի գոյատևելու և վերարտադրվելու Հայաստանի, Ադրբեջանի և Պարսկաստանի հարավ-արևելյան փոքր Կովկասի հատվածում:

Մենք կշարունակենք ջանքեր գործադրել Կովկասում ընձառյուծի պահպանության ուղղությամբ: WWF-ի Կովկասյան ծրագիրը (որին աջակցում են WWF Շվեյցարիան և WWF Գերմանիան՝ համագործակցելով Բեռլինի Հուբոլդտի համալսարանի հետ) և IUCN/SSC կատվազգիների գծով մասնագետների խումբը (աջակցություն ստանալով Segré հիմնադրամից) միասին կընդունեն այն մարտահրավերները, որոնք այսօր կանգնած են ընձառյուծի պահպանության ծրագրի առջև Կովկասում: Նոր հնարավորությունները, պետական աջակցության հետ միասին, մեզ մոտիվացնում է և վստահություն ներշնչում՝ շարունակելու աշխատանքները Կովկասում ընձառյուծի և ընդհանուր առմամբ վայրի բնության պահպանության ուղղությամբ` երկարաժամկետ հեռանկարով: